|
|
|
|
| |
 |
|
|
Bedrijfseconomie (B.O.F.)
|
| Actuele artikelen van Fons Vernooij
|
|
Overzicht van onderwerpen waarover artikelen geschreven zijn |
|
|
|
| |
Vakdidactiek Bedrijfseconomie |
- Een mentaal model van vakdidactiek
(2022). Factor D, nr 2.
Het is altijd arbitrair om een opsomming van onderdelen van een vakgebied te geven, maar aan de hand van de artikelen uit dit eerste jubileumnummer is het wel mogelijk een vrij compleet beeld te schetsen. Tot nu toe is het beeld van vakdidactiek altijd impliciet gebleven door de keuze van onderwerpen die een deelaspect van de vakdidactiek behandelden.
Echter, bij de veertigste verjaardag van het blad Factor D kan het geen kwaad om te proberen een totaalbeeld te schetsen van het vakgebied. Zeg maar een mentaal model van de vakdidactiek economie. Waar moeten we allemaal aan denken als we ons een goede voorstelling willen maken van de vakdidactiek?
Voorlopig zou ik de volgende zeven invalshoeken willen benoemen. Maar misschien zijn er lezers die nog meer invalshoeken relevant vinden. Die zou ik willen uitnodigen om dat in artikelvorm aan te vullen:
- Becommentariëren en verbeteren van het bestaande lesprogramma;
- Beschrijven van de mentale voorstelling van docenten over economische begrippen;
- Expliciteren van het instructieproces tijdens het onderwijs;
- Stimuleren van de motivering van leerlingen door de vorm van het lesaanbod;
- Bevorderen van zelfsturing van leerlingen door eigen organisatie van het onderwijs;
- Analyseren van de problemen die leerlingen hebben met de stof;
- Onderzoeken welke mentale modellen leerlingen ontwikkelen en toepassen.
- Mentale modellen van leerlingen I: Onderzoek via hardop-denk-sessies
(2022). Factor D, nr 4.
In het artikel over een mentaal model van vakdidactiek kwam als laatste van de zeven invalshoeken naar voren dat de vakdidactiek zich ook moet bezighouden met mentale modellen die leerlingen hebben. Het gaat daarbij zowel om de mentale modellen die leerlingen al hebben voordat zij nieuwe lesstof krijgen als om de modellen die zij verder ontwikkelen tijdens de lessen die zij krijgen.
Docenten gaan er bij het introduceren van een nieuw onderwerp al te makkelijk vanuit dat de leerlingen onbeschreven bladen zijn, die zij kunnen vullen met nieuwe begrippen en nieuwe inzichten. In dit artikel wil ik openingen formuleren om daar nader onderzoek naar te doen. De basis hiervoor zijn de hardop-denk-protocollen die ik tijdens mijn promotie-onderzoek gemaakt heb.
- Mentale modellen van leerlingen II: Enkele experimenten om in de klas uit te voeren.
(2022). Factor D, nr 4.
In een eerder artikel over de mentale modellen die leerlingen in hun hoofd ontwikkelen, is ter sprake gekomen hoe een docent via hardop-denk-sessies inzicht kan krijgen in de mentale voorstellingen die leerlingen hanteren binnen de algemene economie en de bedrijfseconomie. Het gaat daarbij zowel om de mentale modellen die leerlingen al hebben voordat zij nieuwe lesstof krijgen als om de modellen die zij verder ontwikkelen tijdens de lessen die zij krijgen.
Maar leerlingen hebben ook verwachtingen over de manier waarop zij vraagstukken moeten aanpakken. Die hangen mede af van de tradities die binnen een vak bestaan om vraagtukken aan te bieden. Het gaat bijvoorbeeld om verwachtingen over het presenteren van opstapvragen om niet de hele bewerking ineens uit te hoeven voeren en van de moeilijkheidsgraad die bij diverse typen vraagstukken hoort. Een concrete verwachting kan zijn: “Dit is zo makkelijk dat zullen ze niet bedoelen”.
|
|
|
Toepassing van Spreadsheets |
Modelleren via spreadsheets
(2020). Tijdschrift voor het Economisch Onderwijs, nr 2.
Excel kan essentiële vaardigheden bij leerlingen helpen ontwikkelen. Spreadsheets kunnen het denken en werken op modelmatige wijze versterken. Marc den Elzen geeft in zijn artikel "Modellen: toepassingen in de bedrijfseconomie?"
wat voorbeelden om bijvoorbeeld informatie te registreren. Het blijft echter bij een aanzet tot denken over bedrijfseconomische modellen, terwijl concrete mogelijkheden tot invulling volop aanwezig zijn. Dit artikel gaat daar nader op in.
Bedrijfseconomie zit vol modellen. Grote modellen, zoals de interne en externe verslaglegging, die te groot zijn om in een enkele opgave weer te geven. Maar ook kleine modellen, zoals de fragmenten die ontleend zijn aan de interne en externe verslaglegging en die zich lenen voor afzonderlijke vraagstukken: de berekening van de kostprijs, de afschrijvingskosten, de brutowinst, het bezettingsresultaat, de break-even analyse, etc.
Welnu een mogelijke insteek voor het ontwikkelen van de vaardigheid om te modelleren ligt in het gebruik van spreadsheets. Dankzij de iPads en andere tablets en lap-tops waar leerlingen over beschikken, is het mogelijk om de modellen die verscholen zitten in de bedrijfseconomische vraagstukken boven water te halen. In een spreadsheet vul je in essentie geen getallen in, maar leg je verbanden vast tussen grootheden.
|
|
|
Bedrijfseconomie (B.O.F.) in het VO |
- Bedrijfseconomie, Ondernemerschap & Financiële zelfredzaamheid:
Terug naar de vorige eeuw?
(2015). Tijdschrift voor het Economisch Onderwijs, nr 1.
Bespreking van het definitieve advies voor de verandering van het vak M&O. De eerste aanblik biedt een boeket aan disciplines. Dat lijkt aantrekkelijk. Een beetje financiering, een stukje kostencalculatie, een vleugje marketing, een snufje externe verslaggeving, aangevuld met persoonlijke financiën, wat ondernemersdenken, een scheutje micro-economie en het ineen schuiven van commerciële en niet-commerciële organisaties. Een compleet programma voor de algemene ontwikkeling van leerlingen. Bedrijfseconomie als algemeen vormend vak.
Mooier kan toch niet?
Helaas, elke discipline heeft zijn eigen jargon en die jargons botsen met elkaar. Homoniemen en synoniemen gaan weer voor verwarring zorg dragen. De bijlage met modellen uit het leerplan Management & Organisatie is door de commissie geschrapt. Deze modellen hebben niet alleen tot doel om consistentie aan te brengen tussen al die begrippenapparaten, maar ook om een logische samenhang aan te brengen binnen de verschillende disciplines.
De begripsverwarring uit de tijd van de oude vakken Handelswetenschappen en Economische Wetenschappen II keert terug. Leerlingen haken weer gedesillusioneerd af. "Ja maar mijnheer, in het vorige hoofdstuk hebben we toch geleerd dat …" "Niets mee te maken, leren omgaan met slordig woordgebruik", dat oude motto dreigt weer het nieuwe motto van het vak te worden.
- Bedrijfseconomie & Ondernemerschap: What's in a name?
(2014). Tijdschrift voor het Economisch Onderwijs, nr 6.
De vernieuwingscommissie M&O heeft niet alleen een voorstel voor een aangepast programma ontwikkeld, maar ook een nieuwe naam bedacht. Inmiddels heeft ze die naam al gewijzigd. In het concept-advies ging het om Bedrijfseconomie & Ondernemerschap, maar in het definitieve advies is dat Bedrijfseconomie, ondernemerschap en finciële zelfredzaamheid geworden.
Volgens de voorzitter van de commissie, de heer Arnoud Boot dekt de naam M&O de lading niet en bovendien zal dit vak al snel Bedrijfseconomie gaan heten. Maar waarom zou je het vak niet gewoon Ondernemen noemen? Dat verbindt alle elementen.
Maar What's in a name? Er zit veel in een naam, maar er zit ook heel veel in de historie van een naam. Bedrijfseconomie, lijkt heel aantrekkelijk, maar bij de invoering van de tweede fase is in de Tweede kamer een motie met algemene stemmen aangenomen die een einde maakte aan het vak Bedrijfseconomie. Herinvoering van die naam zou wel eens tot onverwachte en ongewenste resultaten kunnen leiden als een kamerlid die motie weer ophaalt. Het lijkt goed om eerst even stil te staan bij de totstandkoming van de naam M&O voordat de knoop wordt doorgehakt. Ook over de invulling met keuze-onderwerpen is discussie mogelijk op basis van historische argumenten.
|
|
|
Modern boekhoudonderwijs |
- Boekhouden of informatie-analyse?
(2012). Tijdschrift voor het Economisch Onderwijs. nr. 5.
Een informatieproces begint bij het formuleren van vragen. Vervolgens bekijkt een informatie-analist welke data nodig zijn om die informatie te produceren. Dat leidt tot een proces van (1) verzameling van gegevens, (2) opslag van data, (3) verwerking van data en (4) comprimering van data tot informatie. Boekhouden is een proces waarbij de opbouw van het informatieproces in de loop der eeuwen tot stand is gekomen. Maar het boekhoudonderwijs identificeert zich teveel met de rol van boekhouder die de stappen (3) en (4) uitvoert. Beter zou zijn om het hele informatieproces te bestuderen en aan te geven welk boekhoudkundig inzicht noodzakelijk is om de financiele overzichten te begrijpen.
- Boekhoudonderwijs in havo en vwo?
(2002). Lezing van Fons Vernooij op 16 mei 2002 in Ede voor de Vereniging van Leraren in de Handelswetenschappen. Geplaatst in Associatief in 2 delen: 2002, nr.4, blz. 8-9 en 2002, nr.5, blz. 12-13.
Om de modernisering van de comptabele vakken ter hand te nemen zijn er vijf perspectieven:
1. Aanpassingen in het huidige programma M&O
2. Boekhouden als extra keuzemodule in de vrije ruimte
3. Ondernemerschap als oriëntatie in de les
4. Het invoeren van een financieel economisch management game
5. De herinterpretatie van de leraar als ondernemende leraar
- Een project ‘beginselen van de administratieve verwerking’
(1998) Tijdschrift voor het Economisch Onderwijs, jaargang 98, nr.4.
In dit artikel wil ik een herhaalde poging wagen om een voorstel te doen voor een project van circa 40 uur waarin de beginselen van de administratieve verwerking aan bod komen in de vorm van een zelfstandig project ter verdieping van de bestaande stof. Alleen zal er wel een herbezinning nodig zijn op de doelstellingen van de bedrijfsadministratie als bron van informatieverzorging. Ook zal het nodig zijn om het boekhouden van zijn strakke keurslijf te verlossen en zo de essenties van de administratieve verwerking naar voren te halen.
|
|
|
|
| |
|
|
Informatie over Fons Vernooij
|
Ik ben in 1975 begonnen als docent economie aan het Zaanlands Lyceum in Zaandam en later het Rijnlands Lyceum in Sassenheim. In 1980 maakte ik de overstap naar de Haagse Hogeschool en in 1987 naar Courseware Midden Nederland een experimenteel bedrijf dat Computer Ondersteund Onderwijs voor het hoger onderwijs ging maken. Daar leerde ik dat de didactiek afhankelijk is van het medium.
Vanaf 1988 was ik als vakdidacticus voor Bedrijfseconomie verbonden aan het Instituut voor de Lerarenopleiding van de UvA. Vanaf 2000 was ik voor een deel van mijn tijd als onderwijskundige verbonden aan de innovatieve HEAO van de Hogeschool van Amsterdam, waarvan de Johan Cruijff Academy een onderdeel is.
Vanaf maart 2002 tot november 2010 ben ik als universitair hoofddocent werkzaam geweest bij de Vrije Universiteit. Daar besteedde ik de helft van mijn tijd aan projecten bij de Digitale Universiteit. Nu ben ik met pensioen en kan ik terugkijken op een boeiende reeks van activiteiten in het onderwijs. Steeds heb ik gewerkt op het raakvlak van (bedrijfs)economie, onderwijskunde en inzet van computers in het onderwijs.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
