Daler  |
Een daler is een beursfonds waarvan de koers in prijs daalt. Meestal in gebruik in de overtreffende trap: ‘de sterkste daler’.
|
| Data |
Feiten die verzameld worden om antwoord te kunnen geven op vragen die gesteld worden. Synoniem: gegevens. Data vormen dus de basis voor informatie.
|
| Debet
|
- Linkerzijde van de balans of een grootboekrekening {Bedrijfsadministratie}. De tegenhanger is credit.
- Schuld (volksmond).
|
| Debiteren |
Aan de debetzijde van een grootboekrekening boeken. Dus een grootboekpagina heeft een linkerzijde (debet) en een rechterzijde (credit). Alles wat links komt te staan heet debiteren en alles wat rechts komt te staan heet crediteren. {Bedrijfsadministratie}
|
| Debiteuren |
- Mensen of bedrijven van wie je nog geld tegoed hebt. {Bedrijfsadministratie}
- Geld dat je tegoed hebt van klanten (de post Debiteuren in je administratie waar ook de mensen bij horen die vermoedelijk niet gaan betalen) [euro]. {Bedrijfsadministratie}
- Het geld dat je per saldo nog verwachten mag van je klanten (de post Debiteuren op de balans) [euro]. {Bedrijfsadministratie}
|
| Deelneming
|
Financieren van (dus geld beschikbaar stellen voor) een onderneming om daarmee invloed uit te kunnen oefenen in het beleid van die onderneming.
De deelneming is dus risicodragend en maakt deel uit van het eigen vermogen van die onderneming. Zij heeft tot doel om tot samenwerking te komen.
Een mogelijke vorm is de aanschaf van aandelen van een onderneming, waarvoor al dan niet specifieke rechten gelden.
Als de vermogensverschaffing minder dan de helft van het totale (eigen) vermogen bedraagt, is sprake van een minderheidsdeelneming. Als het om meer dan de helft gaat, is sprake van een meerderheidsdeelneming.
Zie ook: dochtermaatschappij en groep.
|
| Dekkingsbijdrage
|
- Dekkingsbijdrage per periode (industriële onderneming): verschil tussen de omzet en de variabele kosten van de omzet [euro/periode] {Direct Costing}.
- Dekkingsbijdrage per eenheid product (industriële onderneming): verschil tussen de verkoopprijs en de variabele kosten per stuk [euro/stuk] {Direct Costing}.
- Misconceptie: brutowinst per periode.
- Dekkingsbijdrage per periode (handelsonderneming): verschil tussen de brutowinst en de variabele kosten [euro/periode] {Direct Costing}.
- Dekkingsbijdrage per eenheid product (handelsonderneming): verschil tussen de brutowinst per stuk en de variabele kosten per stuk [euro/stuk] {Direct Costing}.
- Misconceptie: brutowinst per stuk.
|
| Delegatie |
- Delegatie is het overdragen van taken aan een of meer andere functionarissen door een functionaris die bevoegd is om taken over te dragen {Interne Organisatie}.
- Delegatie is het overdragen van een toegekende bevoegdheid aan een bestuursorgaan door een bestuursorgaan dat bevoegd is om taken over te dragen.
In dit geval kan de overdracht inhouden dat ontvangende bestuursorgaan de bevoegdheid onder eigen verantwoordelijkheid en naar eigen inzicht en vaak onder eigen naam kan uitoefenen {Interne Organisatie}.
- Afvaardiging van een aantal mensen uit een organisatie om overleg te voeren namens de organisatie met andere mensen {Communicatie}.
|
| Demodage |
Waardeverminderingen van voorraden door veranderingen in de mode. Demodage zorgt ervoor dat de boekwaarde van de voorraden lager wordt dan de inkoopprijs.
|
| Deposito |
- Het in bewaring geven van een geldbedrag, doorgaans bij een bank, meestal op basis van een afgesproken rentepercentage voor een afgesproken tijd.
- Het bedrag dat bij een bank tegen rentevegoeding in bewaring is gegeven voor een afgesproken periode.
Synoniem: termijndeposito
|
| Derivaten |
- Derivaten zijn afgeleide financiële instrumenten, al dan niet op beurzen verhandelbaar, waarvan de waarde afhankelijk is van de waarde van bepaalde andere financiële producten (aandelen, rente, valuta’s) die op contante markten worden geprijsd.
- Derivaten zijn afgeleide financiële instrumenten, al dan niet op beurzen verhandelbaar, waarvan de waardeontwikkeling afhankelijk is van de waardeontwikkeling van bepaalde andere financiële producten (aandelen, rente, valuta’s) die op contante markten worden geprijsd.
Er zijn twee soorten derivaten: termijncontracten (gewone termijncontracten, futures, valutaswaps, renteswaps, etc.) en opties (putopties, callopties, renteopties, etc.).
Alle derivaten hebben met elkaar gemeen dat zij per definitie contracten zijn met een voorwaardelijk element en daarom zijn ze van groot belang voor de hedging van risico’s.
|
| Desinvesteren |
- Afstoten van duurzame kapitaalgoederen (dus gebouwen en machines).
- Verkleinen van debetposten op de balans (dus ook vlottende kapitaalgoederen, zoals voorraden en debiteuren, maar ook kasgeld of banktegoed).
- Anglicisme: oneigenlijke vertaling van ‘to disinvest’ dat het beeëindigen van een financiering betekent, ofwel ‘ergens geld uit vrij maken’.
N.B. Desinvesteren is de tegenhanger van investeren.
|
| Differentiatie |
Splitsing van het verkoopassortiment door fases in de bedrijfskolom af te stoten (tegenhanger van integratie dat samenvoeging van fases in de bedrijfskolom in houdt) {Externe Organisatie}.
Zie ook de tegenstelling tussen specialisatie en parallellisatie.
|
| Differentiële kosten |
Differentiële kosten zijn de extra kosten om een extra partij goederen te maken. De machinekosten en andere vaste kosten zijn dan al gedekt via de normale afzet.
Een ondernemer kan voor die extra partij goederen alleen de variabele kosten berekenen zodat hij met een lagere prijs kan volstaan om toch nog winst te maken.
|
| Directe kosten |
- Directe kosten zijn productiekosten of verkoopkosten die rechtstreeks doorberekend kunnen worden aan de eenheden product [euro/stuk].
In de kostenverbijzondering kent men naast de indeling directe / indirecte kosten ook de indeling constante / variabele kosten {Kostencalculatie}.
- Contante uitgaven die men direct doet voor een gebeurtenis of project, en die als kosten in aanmerking genomen zullen worden. In het Engels spreekt men over ‘outlay cost’.
Daarna volgen alle andere kosten die direct aan een gebeurtenis of project zijn te koppelen en die dus eigenlijk ook tot de directe kosten (volgens definitie 1) behoren [euro] {Volkstaal / Kostencalculatie}.
|
| Disagio |
- Korting op de prijs bij verkoop van obligaties: disagio = nominale waarde - verkoopprijs van een obligatie [euro/stuk] {Financiering}.
- Bedrag op de debetzijde van de balans waarmee de omvang van het disagio op alle uitgebrachte obligaties wordt weergegeven.
Dit is een activering van een verliesbedrag dat geleidelijk wordt afgeboekt via een kostenrekening, doorgaans de rekening interestkosten [euro] {Externe verslaggeving}.
Eventueel is het disagio ook als aftrekpost op te nemen bij het Eigen Vermogen.
- Korting op de prijs bij verkoop van aandelen: disagio = nominale waarde - verkoopprijs van een aandeel. In Nederland is het niet toegestaan aan ondernemingen om hun aandelen onder de nominale waarde in omloop te brengen.
|
| Disclosure (Anglicisme) |
- Verslaggeving van een onderneming volgens vastgelegde regels. {Disclosure principles; Externe Verslaggeving}
- Tonen of vermelden van informatie over bijvoorbeeld de beloning van de directie in een NV in een jaarverslag.{Disclosure notes; Externe Verslaggeving}
- Toelichting op de verschillende elementen van de jaarrekening bij de jaarverslaggeving door ondernemingen. {Supplementary disclosures; Externe Verslaggeving}
|
| Disconteren |
De contante waarde van een bedrag berekenen op basis van een vastgesteld rentepercentage.
|
| Disconto |
- Rentebedrag waarbij de verrekening van de vergoeding voor het geleende geld vooraf plaats vindt, terwijl de betaling van de vergoeding achteraf gebeurt {Leningen van De Nederlandse Bank aan de banken}. De tegenhanger is interest.
Voorbeeld: een bank leent bij DNB 1 miljoen euro voor een jaar, tegen 6% per jaar en krijgt (1 mln - 6% van 1 mln= ) 0,94 mln euro mee. Na verloop van een jaar betaalt deze bank 1 mln euro aan de bank terug.
- Rentepercentage dat DNB in rekening brengt bij de banken. Synoniem: discontopercentage.
- Het percentage dat in gebruik is om de contante waarde van een geldstroom te berekenen. Synoniem: disconteringsvoet.
|
| Discounted Cash Flow (Anglicisme} |
Methode om met behulp van de techniek van de contante waarde te berekenen hoe groot de bedrijfswaarde van een onderneming is op basis van de voorspelde ingaande en uitgaande kasstromen die zich in de resterende levensduur zullen voordoen.
Een belangrijke correctie op de Discounted Cash Flow Method is de methode van de Reële opties.
Synoniem: Contante waarde methode.
|
| Dividend |
Uitkering van een deel van de winst aan de aandeelhouders.
Dit kan gebeuren in contante middelen (cash dividend) of in aandelen (stockdividend) [euro per aandeel, of % per aandeel: n.b. percentage van het bedrag dat op het aandeel vermeld staat] {Externe Verslaglegging}.
|
| Dochtermaatschappij |
- Een rechtspersoon (BV of NV) waarin een andere rechtspersoon in de Algemene vergadering van aandeelhouders meer dan de helft van de stemrechten kan uitoefenen.
- Een rechtspersoon (BV of NV) waarin een andere rechtspersoon meer dan de helft van de bestuurders of commissarissen kan benoemen of ontslaan.
- Synoniem: Dochteronderneming of Dochter.
Zie ook: Deelneming en Groep.
|
| Doelvermogen |
De waarde van een bedrag dat je bereiken wilt door een aantal jaren op interest geld uit te zetten.
Om te weten wel bedrag je nu of in de vorm van een reeks termijnen moet wegzetten tegen rente, moet je een rekenkundige bewerking uitvoeren door de eindwaarde te delen door een of meer rentejaren.
Synoniem: Eindwaarde. Dit is de tegengestelde bewerking van de contante waarde: daar wordt vanuit de eindwaarde door herhaalde deling met de interestfactor de huidige waarde van een bedrag berekend.
|
| Dubieuze debiteuren |
Dubieuze debiteuren zijn klanten die op rekening gekocht hebben, maar van wie het twijfelachtig is of ze ooit nog hun rekening zullen betalen.
|
| Dumping |
- Verkoop van goederen tegen een verkoopprijs die onder de kostprijs. ligt. Deze strategie drukt concurrenten uit de markt met het risico dat de verkoopprijs sterk omhoog gaat als de concurrenten weg zijn. Internationaal is het een instrument om nieuwe markten te veroveren, wat weerstand van lokale producenten oproept.
- De vraag is echter welke kostprijs de norm is. De kostprijs in China kan voor een product lager zijn dan in Nederland. Daaruit kan een verkoopprijs voortvloeien die hoger is dan de Chinese kostprijs, maar lager dan de Nederlandse.
- Het kan echter ook gebeuren dat een bedrijf door zijn lage prijsstelling een grotere afzet behaalt en daardoor tegen een lagere kostprijs kan werken dan zijn concurrenten. Het bedrijf kan dan aantonen dat het zijn verkoopprijs niet onder zijn eigen kostprijs vaststelt
- Dumping is pas echt verstorend als een bedrijf marktsegmentatie toepast en op zijn eigen markt een hogere verkoopprijs berekent dan op de markt die het wil veroveren. De lage verkoopprijs op de nieuwe markt is dan bedoeld om via schaalvoordelen een lagere kostprijs in eigen land te creëren. En dit ten koste van de lokale ondernemers in die nieuwe markt.
|
Vakdidactische termen
|
| Vt Definitie |
Omschrijving van een term met de intentie om de betekenis of de toepassing van die term weer te geven. Bij het weergeven van de betekenis van een term spreekt men over een conceptuele definitie, of een semantische definitie.
Bij het weergeven van de toepassing van een term of de berekeningwijze van een grootheid spreekt met van de operationele definitie.
Omdat begrippen en grootheden binnen de bedrijfseconomie van betekenis kunnen veranderen als ze voor een ander bedrijfstype of in een andere economische subdiscipline worden gebruikt, heeft het niet veel zin om definities uit je hoofd te leren, zonder daarbij vast te houden vanuit welke context die definitie is geformuleerd.
Naast deze indeling bestaat het onderscheid tussen een neutrale definitie (denotatieve definitie) en een beladen definitie (connotatieve definitie).
|
| Vt Denkstappen |
Bouwstenen van een denkproces. Denkstappen kunnen betrekking hebben op logische eenheden binnen een redenering, of op de stappen die je tijdens een berekening moet uitvoeren om tussenresultaten te berekenen.
Ook kunnen zij gaan over de stadia die je doorloopt bij het opstellen van een plan van aanpak. Het gaat om mentale handelingen die je uitvoert.
|
| Vt Denotatieve definitie |
Definitie die een neutrale omschrijving geeft van een term, los van de gevoelswaarde die een term kan oproepen. Tegenover denotatieve definitie staat connotatieve definitie.
|
| Vt Dimensie |
Elke grootheid heeft een notie, een naam, een waarde en een dimensie (of eenheid). De dimensie geeft betekenis aan het getal.
Bij afstand bijvoorbeeld hoort ‘meters’ of ‘kilometers’ en bij snelheid ‘meter per seconde’ of ‘kilometer per uur’. Ook bij de bedrijfseconomie horen dimensies of eenheden: een verkoopprijs is uitgedrukt in ‘euro per stuk’ en de afzet in ‘stuks per jaar’.
Er zijn een paar gronddimensies: de geldvoorraad, de goederenvoorraad en de tijd. De geldvoorraad is uit te drukken in euros, dollars of andere valuta.
De goederenvoorraad is uit te drukken in stuks, kilogrammen, liters en dergelijke.
De tijd is uit te drukken in ongedateerde periodes (een jaar, een maand, een week, etc.) en in gedateerde periodes (het jaar 2011, het eerste kwartaal, de maand oktober, etc.).
Uit de gronddimensies kunnen andere dimensies worden afgeleid: euros per stuk, euros per jaar, euros in 2011, kilogram per stuk, stuks per jaar etc.
Voor uitgebreidere informatie zie het overzicht van eenheden.
Voor nadere informatie zie de publicatie: De toetsende tucht van de dimensieanalyse.
Synoniem: eenheid
|
| Vt Dimensieanalyse |
De dimensieanalyse onderzoekt wat de correcte eenheden zijn bij een grootheid en hoe die tot stand komen. Eenheden laten zich bewerken, zoals breuken zich laten bewerken:
- optellen en aftrekken kan alleen als de grootheden dezelfde eenheid hebben. Je kunt afstand en snelheid niet bij elkaar optellen, net zomin als prijs en omzet.
- vermenigvuldigen kan door tellers met elkaar te vermenigvuldigen en ook noemers kun je met elkaar vermenigvuldigen. Voorts kun je teller en noemer door dezelfde eenheid delen.
Voorbeeld: stuks per maand x € per stuk = stuks/maand x €/stuk = €/maand, omdat je de eenheid stuks in teller en noemer tegen elkaar kunt wegstrepen, precies zoals 8/13 x 3/8 = 3/13.
|
| Vt Doelanalyse |
Analyse van een probleem door te redeneren vanuit het doel naar de middelen die nodig zijn om het doel te bereiken. Start de analyse niet bij het doel, maar bij de middelen dan is er vanzelfsprekend sprake van een middelen-analyse.
Auteurs van leerboeken moeten in bedrijfseconomische vraagstukken de gegevens altijd op voorhand bekend maken. Dit leidt vanzelf tot een neiging om vanuit de beschikbare gegevens te gaan redeneren tot een aanvaardbare uitkomst is gevonden.
Maar eigenlijk zouden de gegevens verborgen moeten blijven totdat je vanuit het doel beredeneerd hebt welke gegevens nodig zijn om het probleem op te lossen.
In die aanpak moet je eerst de juiste mentale voorstelling maken van de probleemsituatie. Dat is de positie waar een ondernemer zich ook in bevindt.
Computer ondersteund onderwijs zou dat kunnen, maar dan zou je ook de tentamens achter het beeldscherm moeten afleggen.
|
| Vt Doelstelling onderwijs |
De belangrijkste reden om je aan het onderwijs te onderwerpen, is:
- onthouden wat er in het boek staat?
(voor mensen met een reproductiegerichte leerstijl);
- economisch inzicht verwerven?
(voor mensen met een betekenisgerichte leerstijl);
- het tentamen halen?
(voor mensen met een toepassingsgerichte leerstijl);
- ach, van alles wat?
(voor mensen met een ongerichte leerstijl).
Welk van deze vier geldt voor jou? Een mooie test is de vraag wanneer je van jezelf overtuigd bent dat je de stof beheerst:
- Als je kunt zeggen wat er waar in het boek staat;
- Als je snapt wat de bedoeling van de tekst is, ook al weet je veel details niet;
- Als je denkt te weten wat de docent gaat vragen bij de toets;
- Als je hoopt dat je een beetje geluk hebt met de vragen die ze stellen gaan.
|
| Vt DOT:DocentOntwikkelTeam |
Samenwerkingsverband van docenten die hun rol als leraar opvatten als actief ontwerper van eigen onderwijs. De lesmethode zien zij als middel en niet als doel. In die setting kunnen zij een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van vakdidactische kennis.
Een DOT kan gezamenlijk een CoRe ontwikkelen, een Content Representation van een kernbegrip. Bijvoorbeeld bij het systeem van Voorraadwaardering.
De CoRe is een manier om een of meer conceptuele modellen te ontwikkelen die horen bij een belangrijk bedrijfseconomisch thema.
Leerlingen kunnen zo een goede mentale voorstelling ontwikkelen van het thema, waarbij zij mentale modellen vormen die dicht in de buurt komen van de conceptuele modellen die de docenten hen voorschotelen.
Voor uitgebreide info: zie “Haal je de voorste of de achterste eruit”, Quincy Elvira, Factor D, nummer 2, 2017.
|
Afkortingen |
DCF {Anglicisme}: Discounted Cash Flow zie aldaar.
|
