Onderwijs bestaat uit meer dan het overdragen van logische kennis. Onderwijs bestaat ook uit het reproduceren van eeuwenoude onlogische gedachtengangen. Die komen niet voort uit wetenschappelijke overwegingen, maar uit didactische: het is niet logisch, maar wel praktisch.
Op de pagina Percentages staat de bespreking van het onwrikbare fenomeen dat een percentage een 'deel van het geheel' zou zijn. Hetzelfde geldt voor breuken, als een deel van het geheel, terwijl de leerlingen vervolgens 4/3 of 1 3/8 moeten hanteren. Hier komen nog enkele andere voorbeelden van onwrikbare fenomenen aan bod.

Een van de meest opvallende onwrikbare fenomenen is de omschrijving van het begrip winst. "Winst is opbrengst min kosten", in de micro-economie vastgelegd met de omschrijving TW = TO - TK.

Maar als de kosten groter zijn dan de opbrengst, wat is dan het gevolg voor de winst? Is de winst dan negatief? Maakt elk bedrijf dus onder alle omstandigheden winst?

Of vindt er misschien een ommezwaai plaats in de terminologie en volgt als toelichting: "Nou eigenlijk is er alleen sprake van winst als het verschil positief is. Als het negatief is, heet het verlies."

Om vervolgens door te gaan met de onwrikbare mededeling: "Als de winst gelijk is aan € 0, is er sprake van een break-even punt." Hoezo een winst van € 0, dat is toch geen positief verschil?

Nog een voorbeeld van een onwrikbaar fenomeen. Op een liquiditeitsbegroting komen alleen inkomsten en uitgaven te staan.

Maar hoe zit het met posten als emissiekosten, installatiekosten en sloopkosten die geen kosten maar uitgaven zijn? Zij horen thuis in de categorie onkosten, alhoewel die term wél verbannen is uit de bedrijfseconomie.

Onkosten benoemen we als uitgaven. Waarom zijn dan de termen emissie-uitgaven, installatie-uitgaven, uitgaven voor sloop, etc. niet in gebruik?

Trouwens, gaat het bij de liquiditeitsbegroting eigenlijk wel om uitgaven of gaat het om betalingen? Zijn uitgaven en betalingen synoniemen of niet? Kan ik vandaag een uitgave doen en volgende week betalen?

En hoe zit het met 'inkomsten' en 'ontvangsten'? Kan ik vandaag inkomsten genereren en volgende week geld ontvangen? En wat moet er dan op de liquiditeitsbegroting staan?

De enige manier om goed om te gaan met dit soort onwrikbare fenomenen is goed lezen. Goed lezen bestaat uit drie onderdelen: waarnemen wat op papier staat, aanvullen met informatie die er niet staat en vervolgens interpreteren wat de spreker of schrijver bedoelt met de gegeven tekst in de gegeven situatie. (Zie ook: Goed lezen).

Als er emissiekosten staat, kun je dit aanvullen met de constatering dat het om een vorm van onkosten gaat en dat dit geïnterpreteerd moet worden als uitgaven bij de emissie van aandelen. Daarbij mag je dan stilzwijgend aannemen dat er ook betalingen zijn verricht.

De grootste poel van onwrikbare fenomenen zit echter in de behandeling van de eenheden die behoren bij de economische grootheden.

Volgens vele economen wordt de prijs van een goed uitgedrukt in euro's, dollars of een andere munteenheid. Een brood kost dan 2 euro (maar dit is eigenlijk 2 euro/stuk).

Met eieren zit het al anders, want die kosten 2 euro per doos. En benzine kost 2 euro en 10 cent per liter. Als iemand 2 liter koopt, betaalt hij 2 liter x 2,10 euro / liter = 4 euro en 20 cent.

Eenheden laten zich behandelen als breuken: liter x euro / liter = euro. En evenzo is de jaaromzet: euro per stuk vermenigvuldigd met het aantal stuks per jaar = euro/stuk x stuks/jaar= euro/jaar.

De verklaring is dat je stuks uit noemer en teller tegen elkaar kunt wegschrappen. Onderwijs in de ontwikkeling van eenheden is wel degelijk mogelijk.

Economen goochelen echter maar wat met de eenheden die horen bij hun grootheden. In tegenstelling tot natuurkundigen hebben ze geen idee hoe ze op een expliciete en systematische manier om kunnen gaan met die eenheden.

Ze laten ze deels, of helemaal, weg in de berekening en plakken achteraf een eenheid achter de uitkomst waarvan ze uit ervaring weten dat het voor ingewijden wel duidelijk is wat ze bedoelen.

Leerlingen moeten juist bij de eenheden die behoren bij economische grootheden voortdurend goed lezen wat ze in hun boek aantreffen: waarnemen wat er staat, aanvullen met wat ingewijden kennelijk vanzelfsprekend vinden en interpreteren wat precies het resultaat is van die berekeningen.

(Zie overigens de website www.bedrijfseconomische-begrippen.nl voor meer voorbeelden en een toelichting daarop.)

Het is niet erg als docenten onwrikbare fenomenen hanteren, maar pretendeer niet dat het gaat om de overdracht van logische kennis. Vertel de leerlingen dat onderwijs ook bestaat uit het reproduceren van eeuwenoude onlogische gedachtengangen. Dan zal het voor veel leerlingen een stuk duidelijker zijn, wat ze horen of lezen en dan hoeven ze niet op zoek naar logica die ze altijd verwachten, maar vaak niet kunnen ontdekken.

Informatie over opleidingen

Universiteit en MBA | Onderwijsportaal

De bedoeling van Vakdidactiek Bedrijfseconomie

Vakdidactiek-bedrijfseconomie.nl is nauw verbonden aan de de websites bedrijfseconomische-begrippen.nl en bedrijfseconomische-modellen.nl. Zij biedt essenties van de vakdidactiek bedrijfseconomie aan in overzichtelijke eenheden, voor zowel leerlingen, studenten, als docenten.

Auteur is Fons Vernooij, die als eerste in Nederland is gepromoveerd op een onderwerp uit de vakdidactiek bedrijfseconomie (september 1993): “Het leren oplossen van bedrijfseconomische problemen. Didactisch onderzoek naar kostprijs- en nettowinstvraagstukken in het voortgezet onderwijs”. Deze dissertatie is de bron voor de pagina’s van deze site.

Mocht u tips of hints hebben dan ontvangen wij die graag via de webmaster Fons Vernooij.

Website van Fons Vernooij: fons-vernooij.nl

Copyright © 1998 by Fons Vernooij en anderen.
Wij volgen het privacy-beleid van Google en zijn niet verantwoordelijk voor het selecteren van de advertenties in de Google vakken.
Registratienummer V.O.F. Adviesbureau CASA: KvK Rijnland: 58884114 / BTW 8532.22.848
Dossiernummer Stichting Onderwijsportaal: KvK Rijnland: 28092786 / BTW-nummer 8106.36.025
Webmaster: Fons Vernooij

Info over privacy en cookies: zie Privacybeleid
Leveringsvoorwaarden: zie bijgaand document