Elke grootheid heeft een economische notie, een naam, een waarde en een eenheid (of dimensie). De eenheden zijn het ondergeschoven kindje in de bedrijfseconomie. Aan de hand van het begrip ‘Kosten’ volgt een bespreking van het belang van de eenheden.

De term ‘kosten’ is een homoniem, zo is in de eerdere toelichting aangegeven. Verschillende betekenissen van kosten kunnen zelfs geheel verschillende eenheden hebben, terwijl men in de praktijk vaak volstaat met vermelding van euro’s als meeteenheid. Maar dat is niet juist.

Soms heeft de term kosten betrekking op een grootheid uitgedrukt in euro per tijdseenheid (bijvoorbeeld: bedrijfskosten in een maand) en soms op een grootheid uitgedrukt in euro per stuk (bijvoorbeeld: berekende bedrijfskosten in een product).

De eenheid die erbij hoort, zegt dan iets over de betekenis van de term kosten in de situatie waarin de term gebruikt wordt.

Het gebruik van een eenheid kan een criterium zijn om te constateren of een woord een misconceptie is. Bij de term ‘kosten’ zou dat kunnen gebeuren als bij correct gebruik van de eenheden toch kostenbegrippen komen die in euro’s zijn uitgedrukt.

In feite gaat het dan om begrippen die komen uit de categorie ‘onkosten’, dus uitgaven die in de boekhouding nog uitgewerkt moeten worden tot kosten en die als eenheid de € hebben.

Bijvoorbeeld bij historische kosten, emissie-kosten of installatiekosten gaat het helemaal niet om kosten, maar om uitgaven die samenhangen met aanschaf, emissie of installatie.

Eigenlijk wordt de term ‘kosten’ ten onrechte gebruikt als synoniem voor ‘uitgaven’ en is er dus sprake van een misconceptie. Kosten hebben nooit de eenheid €, want het is een verhoudings-getal.

Het correct gebruik van eenheden zou een grote steun kunnen zijn bij het begrijpen van homo-niemen, synoniemen en misconcepties.

Helaas gaan bedrijfseconomen erg slordig om met hun eenheden, waardoor de inzichtelijkheid in het begrippenapparaat niet groter, maar kleiner wordt.

N.B. In plaats van euro zou er natuurlijk ook dollar of een andere munteenheid kunnen staan.

Op de website www.bedrijfseconomische-begrippen.nl is voor alle grootheden aangegeven welke eenheden, c.q. welke dimensie erbij horen. De belangrijkste eenheden staan hier onder weergegeven. Maar op voorhand zij gezegd, dat weinig economen zich houden aan expliciete vermelding van de eenheden. Zij weten ze wel, maar dat blijkt pas als je ze aanspreekt op het gebruik van termen.

€
€ / kg
€ / liter
€ / uur
€ / periode
€ / stuk

stuks / periode
stuks / uur

grootheid in euro (of een andere geldeenheid) (voorbeeld: uitgaven)
grootheid in euro per kilogram (voorbeeld: prijs van grondstoffen)
grootheid in euro per liter (bijvoorbeeld: prijs van melk of benzine)
grootheid in euro per uur (voorbeeld: prijs van arbeid)
grootheid in euro per periode (voorbeeld: euro per jaar, per maand of per dag)
grootheid in euro per stuk (voorbeeld: verkoopprijs van een product)

grootheid uitgedrukt in stuks per periode (voorbeeld: afzet)
grootheid uitgedrukt in stuks per uur (voorbeeld: productie)

Eenheden laten zich behandelen, zoals breuken. Het is goed mogelijk om bijvoorbeeld bij het productieproces consequent alle eenheden bij de v erwerking van de data te vermelden. In onderstaand overzicht is de transformatie van de eenheden stapsgewijs in beeld gebracht. Het kan veel uitgebreider, door prijsverschillen en efficiëntieverschillen in te bouwen, maar voor de beeldvorming is dit voldoende.

Verbruik van grondstoffen	aantal kg in een periode x prijs	kg/periode x €/kg = €/periode
Verbruik van arbeid	aantal uur in een periode x uurloon	uur/periode x €/uur = €/periode
Verbruik machinetijd	aantal uur in een periode x tarief	uur/periode x €/uur = €/periode
Sommering van kosten	alle kosten bijeen genomen	€/periode + €/periode = €/periode
Kosten per eenheid	totale kosten / productie	€/periode / stuks/periode = €/stuk
Kostprijs van de omzet	afzet in een periode x kostprijs	stuks/periode x €/stuk = €/periode
Omzet	afzet in een periode x verkoopprijs	stuks/periode x €/stuk = €/periode
Verkoopresultaat	omzet - kostprijs van de omzet	€/periode - €/periode = €/periode

NB Er zijn twee soorten perioden bij de bedrijfseconomie: ongedateerde perioden en gedateerde perioden. Gedateerde perioden hangen af van de kalender.

Als een onderneming op 1 oktober 20XX een verzekering afsluit voor twee jaar à raison van € 2400, dan zijn de kosten € 1200 per jaar (ongedateerd), ofwel € 100 per maand (ongedateerd), zodat in het jaar 20XX een bedrag aan kosten van € 300 voor het kalenderjaar 20XX (gedateerde periode) resulteert, c.q. € 300 voor het vierde kwartaal van het jaar 20XX (gedateerde periode).

Het lijkt dan alsof het bedrag aan kosten dat toegerekend wordt aan 20XX los staat van een periode, maar dat is niet zo, want het blijft wel een verhoudingsgetal. Als de ondernemer de kosten voor oktober 20XX berekent, dan is de uitgave in oktober 20XX nog steeds € 2400, maar de kosten zijn € 100 voor de maand oktober. De kosten in oktober zijn dan nog steeds te meten in €/periode (gedateerd).

Informatie over opleidingen

Universiteit en MBA | Onderwijsportaal

De bedoeling van Vakdidactiek Bedrijfseconomie

Vakdidactiek-bedrijfseconomie.nl is nauw verbonden aan de de websites bedrijfseconomische-begrippen.nl en bedrijfseconomische-modellen.nl. Zij biedt essenties van de vakdidactiek bedrijfseconomie aan in overzichtelijke eenheden, voor zowel leerlingen, studenten, als docenten.

Auteur is Fons Vernooij, die als eerste in Nederland is gepromoveerd op een onderwerp uit de vakdidactiek bedrijfseconomie (september 1993): “Het leren oplossen van bedrijfseconomische problemen. Didactisch onderzoek naar kostprijs- en nettowinstvraagstukken in het voortgezet onderwijs”. Deze dissertatie is de bron voor de pagina’s van deze site.

Mocht u tips of hints hebben dan ontvangen wij die graag via de webmaster Fons Vernooij.

Website van Fons Vernooij: fons-vernooij.nl

Copyright © 1998 by Fons Vernooij en anderen.
Wij volgen het privacy-beleid van Google en zijn niet verantwoordelijk voor het selecteren van de advertenties in de Google vakken.
Registratienummer V.O.F. Adviesbureau CASA: KvK Rijnland: 58884114 / BTW 8532.22.848
Dossiernummer Stichting Onderwijsportaal: KvK Rijnland: 28092786 / BTW-nummer 8106.36.025
Webmaster: Fons Vernooij

Info over privacy en cookies: zie Privacybeleid
Leveringsvoorwaarden: zie bijgaand document